اکوسیستم

بر اساس ارجاعات مختلف تنسلی اولین محقق در حوزه زیست شناسی به حساب می‌آید که در دهه ۱۹۳۰ و زمانیکه زیست‌شناسان عموماً با رویکردی محیط محور از تمرکز بر خودِ ارگانیزم‌های زنده غافل بودند به واژه اکوسیستم پرداخته و آن را به عنوان “سیستم تعاملی بین موجودات زنده و محیطی که آن‌ها در آن زندگی می‌نمایند” تعریف نموده است (Tansley, 1935). در نظر وی ارگانیزم‌ها به عنوان مهمترین اجزاء این سیستم به حساب آمده و البته اجزاء غیرارگانیک را نیز شامل می‌گردد که بدون آن‌ها سیستم معنی نخواهد داشت. علاوه بر اجزاء، نوعی تبادل و تعامل همیشگی بین آن‌ها (بین ارگانیزم‌ها و بین ارگانیزم‌ها و فاکتورهای غیرارگانیک) برقرار است (Auerswald, 2015). پس از تنسلی، محققان بسیاری در حوزه زیست شناسی و سایر حوزه‌های مرتبط به تعریف این مقوله پرداخته‌اند که برخی از آن‌ها در جدول ذیل قابل ملاحظه است.

 
سال
محقق
تعریف
۲۰۰۵
Peltoniemi
سیستمی شامل ارگانیزم‌های مختلف که در یک محل زندگی می‌کنند.
۲۰۰۸
Miller & Spoolman
در زمینه بیولوژیک اکوسیستم مجموعه‌ای از ارگانیزم‌هاست که با یکدیگر و محیط خود در تعامل می‌باشند.
۲۰۱۱
Collier & Cumming
اکوسیستم‌ها خود نوعی خاص از سیستم‌های پیچیده انطباق پذیر بوده که برای امکان پاسخگویی به تغییر میبایست خودسازماندهی و انطباق پذیری داشته باشند.
۲۰۱۱
Deborah Jackson (as cited in Gobble, 2014)
مجموعه پیچیده‌ای از روابط مابین منابع زنده و موجودات حاضر در یک محل که هدف عملکردی آن‌ها نگهداری وضعیت پایدار تعادلی است.
۲۰۱۲
Theodotou
(Curveball Limited & Kpmg)
جامعه‌ای از ارگانیزم‌های زنده (گیاهان، جانواران و میکروب‌ها) در تلاقی با اجزاء محیطی (هوا، آب و خاک) بوده که به عنوان یک سیستم تعامل می‌نمایند. بر این اساس یک اکوسیستم بواسطه سه جزء کلیدی تعریف می‌گردد:
۱. جمعیت یا انواع ذی نفعان که هم در توسعه اکوسیستم تاثیرگذار بوده و هم حاصل نتیجه آن می‌باشند. ۲. محلی که اکوسیستم در آن واقع است. ۳. وابستگی‌های متقابل کلان و تعاملات بین اجزاء تشکیل دهنده اکوسیستم.
به عبارتی ساده تر شبکه تعاملات بین ارگانیزم‌ها و محیط اطراف آن‌ها اکوسیستم اطلاق می‌گردد.
۲۰۱۳
Durst & Poutanen
واژه اکوسیستم از دو بخش اکو و سیستم تشکیل شده است؛ اکو مرتبط با اکولوژی به معنی روابط بین موجودات زنده در محیط مرتبطشان بوده و سیستم نیز واژه‌ای یونانی است به معنی کلِ سازماندهی شده.
واژه اکوسیستم از مطالعه سیستم‌های بوم‌شناسی طبیعی نشات گرفته است.
آنچه بر اساس این تعاریف و معنای لغوی زیست بوم قابل جمع‌بندی است بر این موضوع تاکید دارد که اکوسیستم به محیط، شرایط، عوامل حاضر در محلی خاص (محدود یا گسترده) و همچنین تعاملات بین آن‌ها اشاره دارد. البته اکوسیستم دارای انواع گوناگون با اندازه‌های مختلف بوده که از مجموعه سیستم‌های چندگانه جهان شروع و تا سطح یک اتم می‎تواند جزء گردد. کاربرد این مقوله از زمینه زیست‌شناسی و بوم‌شناسی به حوزه‌های اصلی دیگری نظیر اقتصاد، کسب‌و‏کار، کارآفرینی و نوآوری تعمیم یافته و همچنان بواسطه مزایای تحلیلی-کارکردی خود، در حوزه‌ها و بخش‌های خاص‌تر و جزء‌تر دیگر نیز گسترش داشته است. از جمله مهمترین اکوسیستم‌ها با زمینه انسانی می‌توان به اکوسیستم صنعتی، اکوسیستم کسب‌وکار، اکوسیستم کارآفرینی، اکوسیستم نوآوری و … اشاره نمود.