کارآفرینی فنآورانه

از انتهای دهه ۱۹۸۰ به بعد توسعه اقتصادی دانش بنیان، جهانی‏‌سازی و رقابت بین‌المللی منجر به افزایش اهمیت نوآوری در اقتصادهای محلی گردیده و به تبع آن اهمیت کارآفرینی و به خصوص کارآفرینی فناورانه به عنوان یکی از مهمترین فاکتورهای توسعه منطقهای نیز افزایش یافت. کارآفرینی فناورانه که مبتنی بر پیاده‌‏سازی نوآوری‏‌های فناورانه در بازار است می‏‌تواند آثار متعددی در سطح بنگاه، بخش و ملی داشته باشد. در سطح ملی محققان گوناگونی بر نقش این مقوله در رشد اقتصادی بواسطه انتشار و بهره‏‌برداری از فناوری‏‌های جدید تاکید نمودهاند که آثار دیگری نظیر خلق شغل، توسعه اجتماعی، بهبود بهره‌‏وری و رقابت‌پذیری بالاتر کشورها را نیز به همراه دارد (Aderemi et al., 2008; Burke et al., 1998; Joseph A. Schumpeter, 1936; Siyanbola et al., 2011; S. A. Zahra & Hayton, 2007). در سطح خرد و بنگاه نیز به تعدد از نقش کارآفرینی فناورانه در افزایش توانمندی‏‌های فناورانه، بهبود منحنی یادگیری، تسهیل فرآیند انتقال فناوری به بازار و موفقیت و پیشرفت بنگاه‏‌ها صحبت شده است (Baark, 1994; Prodan, 2007; S. Zahra & Covin, 1993). در همین ارتباط لی (۲۰۱۰) در جهت تبیین صحیح نقش کارآفرینی فناورانه، اثر آن‌را هم در خلق ثروت و کاهش فقر بیان داشته و هم اثر مهمتری مبنی بر توانمندسازی و افزایش فرصتها در جامعه را برای آن معرفی می‏‌نماید. وی با این توضیح که فناوری خود معطوف به توانمندی است (به معنی فرآهم کنندۀ ابزارهایی برای شکلدهی مطلوب به محیط)، کارآفرینی فناورانه را موتور ایجاد تنوع دانسته که بواسطه آن توزیع و انتشارِ پایدار فناوری‏‌ها در کشورها برقرار شده و در نتیجه ظرفیت مناسبی نیز برای تولید و صادرات محصولات نوآورانه فرآهم می‌‏آید. به طور کل وی بر این موضوع تاکید می‏‌دارد که کشورهای ضعیف در منابع طبیعی که اقتصاد خود را بر پایه کارآفرینی فناورانه پایه‏‌گذاری نمودهاند با رشد بلند‏مدت و کیفیت زندگی بالایی مواجه شده‌‏اند (S. Lee, 2010).

 با عنایت به برخی از ارجاعات از جمله لوتز (۲۰۰۶) می‏‌توان همایش کارآفرینی فنی در دانشگاه پوردو آمریکا که در اکتبر سال ۱۹۷۰ برگزار گردیده را به عنوان یکی از اولین پایه‏‌های طرح مباحث و مطالعات آکادمیک و علمی در حوزه کارآفرینی فنآورانه به حساب آورد. در این همایش شیپرو گزارشی از مطالعه جامع خود در خصوص فرآیند شکل‏‌گیری حدود ۲۵۰ شرکت فنی در شهرهای آمریکا در سال ۱۹۶۸ را ارائه نمود که در آن سه گروه عوامل اصلی شامل فرد کارآفرین، شرایط اجتماعی و اقتصادی محیطی (محیط نزدیک) و شرایط اقتصادی و اجتماعی ملی را معرفی نمود؛ وی با اتخاذ دیدگاهی کلان فرآیند شکل‏‌گیری بنگاه‌‏های فنی و رشد کمی آن‏‌ها در شهرهای ایالات متحده را به تفصیل تبیین نموده و به طور کل سه فاز توسعه‏‌ای برای بروز این شرکت‌‏ها در شهرها برشمرده است: ۱. ایجاد شرکت‏‌های فنی به طور شانسی، ۲. شکل‏‌گیری متناوب و با تعداد محدود شرکت‏‌های فنی و ۳. رشد فزاینده ایجاد شرکت‏‌های فنی.
همچنین یکی دیگر از مقوله‏‌های مهم پرداخته شده در این همایش توسط سازبوئر
 طرح گردید که معطوف به دو مقوله ۱. پروفایل کارآفرینان فنی (فناور) و ۲. ویژگی‏‌های فرآیند شکل‎‌گیری شرکت‌‏های فنی در شهر آستین ایالت تگزاس، بوده است. وی در نتایج تحقیقات خود در حوزه ویژگی‎‌های خاص کارآفرینان فنی به مواردی نظیر جوانی، تجربههای وسیع در شرکت‏‌های مختلف، سطح تحصیلات بالا، همکاری با متخصصان دیگر در فرآیند ایجاد شرکت و کم اهمیت شماردن ریسک در این فرآیند اشاره نموده و همچنین در حوزه شرایط پیرامونِ شکل‏‌گیری شرکت‏‌ها، به مواردی نظیر تعدد و انبوهی شرکت‏‌ها، منابع مالی، مشتریان اولیه، الگوهای مرجع و سایر عوامل مرتبط پرداخته است (Cooper & Komives, 1972)

از آن زمان به بعد محققان مختلف به مفهوم و حوزه کارآفرینی فناورانه به تعدد پرداخته‌‏اند؛ در جدول زیر می‌‏توان تمرکز گرایشات مختلف به این مقوله را به طور خلاصه مشاهده نمود.

تمرکز واژه کارآفرینی فنآورانه؛ (Nacu & Avasilcăi, 2014)

سال
نویسنده
تمرکز مفهومی کارآفرینی فناورانه

۱۹۹۲

Abetti

کارآفرینی فناورانه در قالب یک سیستم.

۲۰۰۳

Gans and Stern

کارآفرینی فناورانه به عنوان یک استراتژی.

۲۰۰۴

Burgelman et al.

کارآفرینی فناورانه به عنوان پلی بین دو دنیای فناوری و بازار.

۲۰۰۵

Dorf and Byers

کارآفرینی فناورانه به عنوان یک رویکرد فردی.

۲۰۰۸

Antoncic and Prodan

کارآفرینی فناورانه در قالب رویکرد فرآیندی.

۲۰۰۸

Zhang

کارآفرینی فناورانه به عنوان نوعی سیاست.

۲۰۰۹

Claudio Petti

مجموعه اقدامات شناسایی/خلق فناوری، شناسایی فرصت، توسعه کاربرد فناوری و ایجاد کسب‏‌وکار.

۲۰۱۱

Petti and Zhang

کارآفرینی فناورانه به عنوان پدیدهای پیچیده با گستردگیِ رشته‏‌های مختلف و سطوح تحلیل متفاوت.

بر اساس روندِ تمرکز مفهومی که به طور تکاملی در قالب جدول فوق بدان اشاره گردید، میتوان اینگونه نتیجه‏‌گیری نمود که هرچه عمر حوزه کارآفرینی فناورانه بیشتر شده نوع رویکرد و سطح پیچیدگی آن نیز جامع‌تر گردیده است؛ این موضوع خود اهمیت و ضرورت اتخاذ دیدگاه جامع و همه جانبه به آن را منتج نموده که دیدگاه اکوسیستمی بواسطه نوع رویکرد آن، در همین راستا قرار دارد.  

لازم به توجه است که علیرغم فقر پژوهشهای عمیق و چند وجهی در حوزه کارآفرینی فناورانه، تعاریف نسبتاً متعددی از آن تا کنون ارائه گردیده که در جدول زیر تلاش شده اهم این تعاریف جمع‌آوری و ارائه گردد.

 اهم تعاریف کارآفرینی فناورانه

سال
محقق
تعریف

۱۹۹۸

The Canadian Academy of Engineering

کاربرد نوآورانه دانش علمی و فنی توسط یک یا چند فرد که یک کسب‌‏وکار را شروع و پیگیری نموده و با قبول ریسک مالی بدنبال دستیابی به اهداف و چشم انداز خود میباشند.

ایجاد سازمان جدید بر پایه فناوری نوآورانه در جهت پاسخگویی به نیاز بازار.

۲۰۰۳

Shane and Venkataraman

فرآیندهایی که کارآفرین بواسطه آن‏ها منابع سازمانی، سیستم‏‌های فنی و استراتژی‏‌های لازم را تجهیز نموده تا فرصت‏ خاصی را پیگیری نماید. 

۲۰۰۵

Dorf and Byers

سبکی از رهبریِ کسب‌‏وکار که شامل شناسایی فرصتهای قابل تجاریسازی با پتانسیل بالا و فناوری محور، جمع‌آوری منابع (استعداد و سرمایه) و مدیریت رشد سریع و ریسک قابل توجه (بواسطه مهارت تصمیمگیری اصولی) میباشد.

۲۰۰۸

Aderemi, Ilori, Siyanbola, Adegbite, and Abereijo

استفاده کامل از دانش علمی و فناورانه در جهت پاسخگویی به نیاز بازار.

۲۰۰۸

Antoncic and Prodan

کارآفرینی فناورانه شرکتی فرآیندی است داخل یک سازمان که در طی آن کارآفرین فناور یا گروهی از کارآفرینان فناور نسبت به ایجاد و مدیریت یک شرکت از طریق تحقیق، توسعه، نوآوری و فناوری اقدام می‌‏نمایند که البته این فرآیند مبتنی بر پذیرش ریسک نیز می‏‌باشد.

۲۰۱۱

Siyanbola, Aderemi, Egbetokun, and Sanni

ایجاد شرکتهای جدید توسط افراد یا سازمان‌‏ها در جهت بهره‌‏برداری از نوآوری‏‌های فناورانه و یا تجاریسازی اکتشافات فناوری‏‌های نوظهور و یا نوآوری‏‌ها.

۲۰۱۱

Petti and Zhang

کارآفرینی فناورانه متشکل از سه جزء کارآفرینانه، مدیریت و محیط است که به مجموعه دو جزء کارآفرینانه و مدیریت، توانمندیهای فناورانه اطلاق میگردد.

۲۰۱۱

Byers, Dorf, and Nelson

ایجاد شرکت‏‌های جدید جهت بهرهبرداری از نوآوریهای فناورانه؛ شامل شناسایی فرصتهای جذاب قابل تجاری‏‌سازی فناورانه، جمع‌آوری منابع، مدیریت رشد سریع و ریسک.

۲۰۱۵

Gupta, Jain, and Momaya

ایجاد شرکت جدید توسط فرد یا سازمان در جهت بهره‏‌برداری از نوآوری فناورانه.